“Als we met pensioen gaan, helpen we met 30 kilo verkleedkleren bij Zonnebloem reisjes langs de Rijn, zegt Pauline Dekker. “Maar nu nog even niet,” lacht Wanda de Kanter erachteraan. “Geen kind mag nog gaan roken”.
Beide powerladies zijn hartsvriendinnen, ex-rokers én prominente longartsen in Het Rode Kruis Ziekenhuis in Beverwijk en het Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis in Amsterdam. Alsof dat nog niet druk genoeg is, wassen ze met regelmaat publiekelijk de oren van de politiek en tabaksindustrie in hun streven naar een rookvrije generatie. Op 4 maart 2020 springen ze ervoor op het podium van TEDxHaarlem.
‘Niet roken, maar koken’. De roze titel van hun boek knalt van de cover af. Schrijven jullie ook kookboeken?
“We doen veel om geld op te halen voor onze stichting en we zijn vast niet de enige met kookangst en weinig tijd. Met deze simpele recepten van vrienden zijn succesvolle etentjes tòch mogelijk,” zegt Pauline enthousiast. Wanda vult aan: “Geleerde lessen staan er ook in. Ik had bijvoorbeeld nog nooit een ei gesplitst en dan is het wel handig het eigeel niet meteen weg te gooien, omdat je dat later in het recept nog nodig hebt. De opbrengst van het boek gaat natuurlijk volledig naar onze Stichting Rookpreventie Jeugd.”
KWF heeft jullie subsidie ingetrokken. Jullie zijn zelfs geroyeerd door mede-tabaksbestrijders omdat jullie te confronterend zouden zijn. En nog knokken jullie samen door tegen de tabaksindustrie. Hoe houden jullie dat vol?
Pauline: “Door wat ik iedere dag op mijn poli zie. Roken veroorzaakt 80% van de ziektebeelden die ik behandel. Dat beeld is wel even wat anders dan het beeld van de stoere rokende held, die zich inmiddels van TV reclames naar de computergames en Instagram accounts van kinderen heeft verplaatst. De tabaksindustrie borgt er rokende aanwas mee. Mijn werk voelt dus soms als dweilen met de kraan open. Ik kan dagen vullen met alleen voorschrijven van chemokuren of beademingen, maar dat voelt zo vreselijk fout. Wij willen die kraan dichtdraaien. Dat kan wat ons betreft niet snel genoeg!”
“Veel mensen met longkanker sterven,” zegt Wanda. In de meeste gevallen was dat te voorkomen geweest. Het zorgsysteem is echter gebaseerd op het verdienmodel ziekte. Het geld gaat om in ziektezorg, niet in gezondheidszorg en dus ook niet echt in preventie. Iedereen in het systeem lijkt bovendien bezig met window dressing.”
Bezig met dingen mooier maken dan ze zijn, bedoel je?
Wanda: “Denk bijvoorbeeld aan de peperdure congressen waar honderden mensen, die in de zorg werken maar nog nooit een patiënt hebben gezien, verhalen staan te houden over van alles en nog wat. Dan zitten wij in een zijzaaltje over de hoogte van tabaksaccijns te praten, terwijl 30% van de kankersterfte door roken veroorzaakt wordt. Die knalroze olifant in de kamer ziet niemand staan.
Het gaat nooit wezenlijk over hoe je kunt voorkomen dat mensen patiënt worden; bij de meeste zogeheten Preventietafels zit de veroorzakende industrie ook gewoon aan tafel. Ondertussen rijzen de wachtlijsten de pan uit. Als je het budget voor die congressen en tafels in primaire preventie zou stoppen, maak je wel verschil. 50% van alle ziekten is immers een gevolg van schadelijk gedrag in het verleden en is dus te voorkomen. Maar dat is pas op de langere termijn zichtbaar en daar houdt industrie noch politiek zich mee bezig… Ondertussen doen we alsof we er wat aan doen en verandert er niets. Daar ben ik super allergisch voor!”
Jullie wijzen vooral naar de tabaksindustrie en overheid. Zij roepen dat elke sigaret een vrije keuze is. Hebben rokers zelf geen verantwoordelijkheid?
Pauline: “De term vrijheid is gekaapt. Een verslaafd mens is niet vrij; het woord slaaf zit niet voor niets in het woord verslaafd. De gemiddeld 14-jarige starter voelt evenmin een vrije keuze, want die wil er graag bij horen. Éen sigaret proberen, maakt ze in twee van de drie gevallen al verslaafd hè! Om dan nog vrij voor een sigaret te kunnen kiezen, zoals je bijvoorbeeld zonder enige druk voor blauwe of rode schoenen kiest, moet je eerst vrij zijn van ontwenningsverschijnselen.”
Wat gaan jullie delen tijdens TEDxHaarlem?
Wanda: “Een nieuw, prikkelend idee om een rookvrije generatie te bespoedigen.”
Pauline Dekker en Wanda de Kanter spreken op 4 maart 2020 op TEDxHaarlem in de Philharmonie.
Interview: Brenda Smeenge
Fotografie: Marjory Haringa
